شیوه های تغییر و اصلاح رفتار 3

1.     شیوه های آموزش مهارتهای رفتاری

الف) الگو دهی:

در این روش رفتار صحیح برای یادگیرنده نشان داده می شود. یادگیرنده رفتار الگو را مشاهده و سپس الگو را تقلید میکند.

عوامل موثر بر الگو دهی

1.       تقویت رفتار الگو برداری شده

2.      همانندی الگو دهنده با مشاهده گر الگو(سن و سال، توانایی، جنسیت و ...)

3.     تناسب پیچیدگی الگو با سطح تحول ذهنی و ... .

4.     توجه یادگیرنده به الگو

5.     ارائه رفتار الگو در بافت مناسب و موقعیت واقعی

6.     تکرار رفتار الگو داده شده درحد مناسب

7.     ارائه رفتار در انواع روشها و موقعیتهای مختلف جهت افزایش تعمیم

8.     ایجاد فرصت برای یادگیرنده تا هرچه زودتر رفتار مشاهده شده را تمرین نماید.

ب): آموزشها

در این روش، رفتار مناسب برای یاد گیرنده توضیح داده می شود. در آموزش باید رفتارهایی توضح داده شود که از یادگیرنده انتظار اجرای آن میرود. در مورد زنجیره ای از رفتارها، آموزشها باید در توالی مناسب، هر مولفه را در زنجیره مشخص کند. در آموزشها همچنین باید شرایط مناسبی مشخص شود که طی آن از یادگیرنده انتظار میرود که در رفتار شرکت کند. به عنوان مثال .برای آموزش پیشگیری از ربوده شدن کودکان، معلم ممکن استاین آموزش را بدهد:«هروقت بزرگسالی از شما میخواهد که با او بروید، یا هنگامی که بزرگسالی از شما میخواهد که با او جایی بروبد، شما باید به او بگوببد"نه، من باید از معلم خود اجازه بگیرم"، و به طرف مدرسه بدوید. شما باید به مدرسه بیایید و فورا به من بگویید. من به شما خیلی افتخار میکنم».(مثالهایی دیگر: آموزش نماز، آموزش رانندگی و ...).

ج): تمرین

تمرین روشی است که در آن پس از آموزش یا مشاهده الگو فرصتی برای یادگیرنده ایجاد میشود تا رفتار آموزش داده یا مشاهده شده را مستقلا انجام دهد.

در استفاده از این روش باید به موارد زیر دقت گردد:

1.       رفتار باید در بافت مناسب تمرین گردد.

2.      تمرینها باید به گونه ای برنامه ریزی شوند که موفقیت آمیز باشند.

3.     تمرین رفتار صحیح باید بلافاصله تقویت شود.

4.     تمرینهایی که بخشی از آنها صحیح یا نادرست است باید با پسخوراند صحیح دنبال شود.

5.     رفتار باید تا وقتمی تمرین گردد که حداقل چند بار به طرز صحیح نمایش داده شود.

د): پسخوراند

پس از اینکه یادگیرنده رفتار را تمرین کرد، مربی باید بلافاصله پسخوراند فراهم کند. پس خوراند شامل تحسین یا تقویت کننده های دیگری در مورد عملکرد صحیح است. در موقع لزوم، پسخوراند همچنین شامل تصحیح اشتباهات یا آموزش بیشتر در مورد چگونگی بهبود عملکرد است. پسخوراند اغلب با تقویت افتراقی رخی جنبه های رفتار با تصحیح جنبه های دیگر کامل میشود.

عواملی که بر اثربخشی  پسخوراند تاثیر میگذارند.

1.       پسخوراند باید بلافاصله بعداز رفتار داده شود.

2.      پسخوراند همیشه باید در مورد جنبه ای از رفتار، شامل تحسین(یا تقویت کننده های دیگر) باشد. اگر رفتار صحیح نبود مربی باید یادگیرنده را بخاطر تلاشش تحسین کند.

3.     تحسین باید توصیفی باشد . آنچه یادگیرنده میگوید و انجام میدهد خوب(صحیح) توصیف کنید. به کلیه جنبه های رفتار، کلامی و غیر کلامی توجه کنید.

4.     هنگام فراهم نمودن پسخوراند اصلاحی منفی نگر نباشید.

5.     پیش از پسخوراند اصلاحی، همیشه جنبه ای از عملکرد را تحسین کنید.

6.     در یک زمان، پسخوراند اصلاحی را در مورد یک جنبه از عملکرد فراهم کنید.

پیشایند<-------------- رفتار <--------------- پیامد

بافت ایفای نقش، الگو دهی و آموزشها                            تمرین مهارت                  پسخوراند(تحسین در مورد عملکرد صحیح)

نتیجه: احتمال اینکه مراجع در بافت ایفای نقش در مهارت شرکت کند افزایش می یابد.

چگونگی استفاده از شیوه های آموزش مهارتهای رفتاری

1.       شناسایی و تعریف مهارتهایی که میخواهید آموزش دهید.

2.      کلیه موقعیتهای محرک مناسب را شناسایی کنید که طی آن به استفاده از مهارتها نیاز است.

3.     در موقعیتهای محرک برای برقراری خط پایه، مهارتهای یادگیرنده را ارزیابی کنید.

4.     آموزش را با ساده ترین مهارت یا ساده ترین موقعیت محرک شروع کنید.

5.     جلسه آموزشی را با الگودهی رفتار شروع کنید و جنبه های مهم آن را توضیح دهید.

6.     پس از اینکه یادگیرنده آموزشها را شنید و الگو را مشاهده کرد، برای تمرین فرصتی فراهم نمایید.

7.     بلافاصله پس از تمرین پسخوراند رافراهم نماییید

8.     فرایند تمرین و پسخوراند را تکرار کنید تا زمانی که یادگیرنده رفتار را به طرز صحیح انجام دهد.

9.      پس از موفقیت در یک موقعیت آموزشی، به سمت موقعیت دیگر حرکت کنید و فرایند الگوده، آموزش، تمرین و پسخوراند را ادامه دهید تا یادگیرنده هر مهارت را در هر موقعیت، خوب انجام دهد.

10.     زمانی که یادگیرنده در کلیه موقعیتهای شبیه سازی شده ، در طول جلساتِ آموزش، همه مهارتها را بخوبی یاد گرفت، برای تعمیم به موقعیتهای طبیعی که مهارتها مورد نیاز هستند، برنامه ریزی نمایید